Variçet Ezofageale: Çfarë Duhet Të Dini

Variçet ezofageale janë zgjerime anormale të venave që ndodhin në pjesën e poshtme të ezofagut, tubit që lidh fytin me stomakun. Këto variçe janë shpesh një rezultat i sëmundjeve serioze të mëlçisë, duke qenë se ato zhvillohen kur qarkullimi normal i gjakut në këtë organ ngadalësohet. Kur kjo ndodh, gjaku fillon të kthehet mbrapsht në venat e vogla të afërta, duke shkaktuar fryrje dhe një rritje të rrezikut për hemorragji.

Variçet ezofageale shpesh nuk kanë simptoma derisa ato të fillojnë të gjakosin. Kjo e bën diagnozën e tyre shpesh të vonuar, duke e bërë situatën edhe më kritike. Një hemorragji e tillë mund të jetë kërcënuese për jetën, dhe është e rëndësishme të kuptohet se kjo gjendje kërkon vëmendje të menjëhershme mjekësore.

Simptomat e variçeve ezofageale

Shumica e pacientëve me variçe ezofageale nuk përjetojnë simptoma derisa ato të gjakosin. Nëse variçet fillojnë të gjakosin, simptomat e zakonshme përfshijnë:

• Hematemesis: Vjellje me gjak, një simptomë që kërkon ndihmë të menjëhershme.
• Melena: Fece të ngjyrosura të zeza, të cilat tregojnë për gjak që është tretur nga sistemi digjestiv.
• Dhimbje barku: Mund të ndodhin spasme ose dhimbje të forta.
• Disfagi dhe odinofagi: Vështirësi dhe dhimbje gjatë gëlltitjes.
• Confuzion dhe gjendje të përgjumur: Këto mund të jenë shenja të shokut.
• Zbehje e lëkurës: Një tregues i humbjes së madhe të gjakut.
• Hipotension dhe takikardi: Të dyja këto janë shenja të shokut.
• Prodhim i ulët i urines: Tregon për dështim të mundshëm të organeve.

Shkaqet e variçeve ezofageale

Variçet ezofageale formohen kur qarkullimi i gjakut në mëlçi ngadalësohet. Kjo situatë ndodh shpesh për shkak të indeve fibrotike që formohen nga sëmundjet e mëlçisë, të cilat rrisin presionin në venën porta. Kjo rritje e presionit sforcon enët e vogla të gjakut, duke i bërë ato të fryhen dhe të rrezikohen nga çarja.

Sëmundjet që çojnë në variçet ezofageale:

• Cirroza: Dëmtim i pakthyeshëm i mëlçisë që mund të jetë rezultat i hepatitit ose abuzimit me alkoolin.
• Tromboza: Mpiksja e gjakut në venën porta ose venat që e furnizojnë atë.
• Infeksionet parazitare: Si schistosomiasis, që ndikon në mëlçi dhe organe të tjera.
• Sindroma Budd-Chiari: Një situatë e rrallë që ndodh kur ka mpiksje në venat që furnizojnë mëlçinë.

Faktorët e riskut

Megjithëse shumë njerëz me sëmundje të avancuara të mëlçisë zhvillojnë variçe ezofageale, jo të gjithë përjetojnë hemorragji. Megjithatë, disa faktorë rrisin rrezikun e hemorragjisë:

• Presion i lartë në venën porta: Sa më i lartë të jetë ky presion, aq më i lartë është rreziku për hemorragji.
• Variçe të mëdha: Këto kanë një tendencë më të lartë për të çarë.
• Njolla të kuqe: Një shenjë e rrezikshme që mund të shikohet gjatë endoskopisë.
• Cirroza ose dëmtim i rëndë i mëlçisë: Sa më i rëndë të jetë dëmtimi, aq më i lartë rreziku.
• Abuzimi me alkoolin: Kjo përkeqëson shëndetin e mëlçisë dhe rrit rrezikun e hemorragjive.

Komplikacionet

Hemorragjia është komplikacioni kryesor i variçeve ezofageale dhe mund të jetë shumë serioze. Në disa raste, humbja e madhe e gjakut mund të shkaktojë shok, i cili mund të jetë fatal. Prandaj, diagnostikimi dhe trajtimi i hershëm janë thelbësore.

Diagnostikimi

Nëse jeni diagnostikuar me cirrozë ose sëmundje të tjera të rënda të mëlçisë, mjeku do t’ju rekomandojë ekzaminime për të kontrolluar praninë e variçeve ezofageale. Këto ekzaminime mund të përfshijnë:

• Endoskopia: Kjo është procedura standarde për të vlerësuar variçet ezofageale dhe për të përcaktuar rrezikun e hemorragjive. Pacienti zakonisht sedatohet për të minimizuar discomfortin.
• Testet imazherike: Metodat si tomografia e kompjuterizuar (CT), rezonanca magnetike (MRI), dhe endosonografia (EUS) janë gjithashtu të dobishme për të vlerësuar hipertensionin portal dhe komplikacione të tjera.

Trajtimi

Qëllimi kryesor në trajtimin e variçeve ezofageale është parandalimi i hemorragjisë. Trajtimi mund të përfshijë:

• Medikamentet: Beta-bllokuesit, si atenololi ose nadololi, ndihmojnë në uljen e qarkullimit të gjakut në venën porta.
• Procedurat endoskopike: Këto përfshijnë përdorimin e bandave elastike për të lidhur venat që gjakosin ose injektimin e solucioneve për të ndaluar hemorragjinë.
• TIPS (Transjugular Intrahepatic Portosystemic Shunt): Një procedurë që devijon qarkullimin e gjakut për të ulur presionin në venën porta.
• Transplanti i mëlçisë: Kjo është mundësia më e mirë për individët me sëmundje të rëndë të mëlçisë dhe hemorragji të përsëritura.

Parandalimi

Nëse jeni diagnostikuar me sëmundje të mëlçisë, është e rëndësishme të merrni hapa për të parandaluar përkeqësimin e gjendjes suaj. Ja disa strategji:

• Mos pini alkool: Alkooli është i dëmshëm për mëlçinë dhe mund të përkeqësojë gjendjen tuaj.
• Ushqehuni shëndetshëm: Përdorni fruta, perime dhe drithëra, dhe shmangni ushqimet e yndyrshme dhe të skuqura.
• Mbani peshën nën kontroll: Shtimi në peshë mund të dëmtojë më tej mëlçinë tuaj.
• Reduktoni rrezikun për hepatit: Flisni me mjekun tuaj për vaksinat dhe praktikat e sigurta për të shmangur infeksionet.